Page 15 - วารสารวัฒนเทพ (วารสารรายปี ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 เมษายน 2564 - มีนาคม 2565)

สวนตำรากระบวนพยุหยาตราทางชลมารคหรือตำรากระบวนเรือนั้น เรียกกันอีกชื่อ
หนึ่งวากระบวนพยุหยาตราเพชรพวงทางชลมารค เปนสมุดไทยขาวเขียน ดวยอักษรไทย
เสนรง เปนฉบับคัดลอกมาตั้งแตป พ.ศ. ๒๔๕๗ ลักษณะเปนการจัดริ้วกระบวนเรือใน
พระราชพิธีเสด็จพระราชดำเนินโดยกระบวนพยุหยาตราทางชลมารค คำวาเพชรพวง
หมายความวา จัดรูปกระบวนเรือใหเรือพระที่นั่งทรงอยูกลางริ้ว แวดลอมดวยเรือพระที่นั่ง
รอง และเรือสำคัญตาง ๆ เปนลำดับเหมือนรัศมีเพชร ที่ตลิ่งสองขางมีทหารมาอารักขาความ
ปลอดภัย
เอกสารความรูในรัชกาลสมเด็จพระนารายณมหาราชที่ยังคงตกทอดมาจนปจจุบันนี้
อาจมีจำนวนหนึ่งที่ยังไมไดรับการเผยแพร หากแตเฉพาะตำราที่เผยแพรและเปนที่รูจักกัน
พอสมควรนั้น ก็แสดงใหเห็นชัดเจนถึงสรรพความรูที่มีประโยชนและสะทอนสังคมในรัชกาล
ของพระองคที่ความคึกคักและมีพลวัตที่จะนำมาซึ่งความเจริญรุงเรืองของรัชสมัย
ตำราความรูในจารีตของสังคมไทยนั้น สวนมากเปนการบอกเลาหรือทองจำมากกวาที่
จะบันทึกลงไปเปนลายลักษณอักษร เพราะเหตุที่การเรียนหรือสืบทอดนั้นผาน
ครูบาอาจารยซึ่งมีสถานภาพทางสังคมที่สูงกวา อาจหมายถึงบุคคลที่มีความศักดิ์สิทธิ์
คำสอนก็ยอมมีความศักดิ์สิทธิ์ตามไปดวย การคัดลอกเอกสารจึงตองเปนไปอยางระมัดระวัง
รอบคอบ และกระทำอยางไมใหผูอื่นรูหรือรับทราบ ตำราที่เปนความรูอาจเปน ๓ กลุม คือ
กลุมแรกเปนตำราความรูในสาธารณะเชนตำรายารักษาโรค ที่แพทยแผนไทยคัดลอกและ
จดบันทึกไว กลุมที่ ๒ เปนตำราในราชสำนัก เชนการขี่ชาง การยกทัพ การจัดทัพแบบพิชัย
สงคราม ตำราริ้วกระบวนพยุหยาตรา เปนตน และกลุมที่ ๓ เปนตำราความรูเพื่อการเฉพาะ
คราว เชนพระราชปุจฉาหรือตำราคูมือทูต ซึ่งจะเกิดขึ้นจากเหตุการณในสังคมขณะนั้นที่ผู
เรียบเรียงตำราหรือความรูตองเตรียมการหรือซักถามขอมูลเพื่อใหเกิดความกระจางขึ้น
การใชความรูในรัชกาลสมเด็จพระนารายณมหาราชนั้นเปนพลังอยางหนึ่งในการ
รับมือกับความเปนตะวันตกที่เขามาในสังคมอยุธยา นักวิชาการเคยสันนิษฐานวาการเกิดขึ้น
ของตำราจินดามณีนั้น เปนแนวคิดที่สมเด็จพระนารายณฯ ทรงสรางขึ้นเพื่อรับมือกับ
การศึกษาแบบฝรั่งของมิชชันนารีซึ่งก็มีความเปนไปไดในระดับหนึ่ง แตลำพังเพียงหนังสือ
เลมเดียวคงไมอาจตานทานกระแสของชาวตะวันตกที่เขามาในอยุธยามากไดนัก สมเด็จ
พระนารายณมหาราชทรงสงเสริมและจัดระเบียบองคความรูใหม มีตำราที่จดบันทึกเปน
ลายลักษณอักษรที่สะทอนวาทรงสนพระราชหฤทัยในเรื่องตาง ๆ เปนจำนวนมาก เชนเชื่อได
วาเมื่อทรงสนพระราชหฤทัยเรื่องการดาราศาสตรแบบตะวันตกแลวนั้น ก็จะทรงสงเสริมเรื่อง
ดาราศาสตรแบบสยามเชนการเขียนตำราดาวขึ้นดวยเชนกัน

7
7