สมเด็จพระนารายณ์มหาราชเป็นพระมหากษัตริย์ลำดับที่ 27 ในสมัยกรุงศรีอยุธยา ได้เสด็จขึ้นครองราชย์สมบัติในปีพุทธศักราช 2199 ทรงสถาปนาเมืองลพบุรีเป็นราชธานีแห่งที่ 2 ทำให้เมืองลพบุรีมีความเจริญรุ่งเรืองเป็นอย่างมากและทรงประทับอยู่เมืองลพบุรีจนสิ้นรัชกาลในพุทธศักราช 2231 ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มหากษัตริย์รัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้โปรดเกล้าให้ปฏิสังขรณ์วัดและโบราณสถานสำคัญของเมืองลพบุรีให้มีสภาพสมบูรณ์ และบูรณะฟื้นฟูพระราชวังเดิมของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พร้อมพระราชทานนามว่า “พระนารายณ์ราชนิเวศน์”
จังหวัดลพบุรีได้มีแนวคิดในการเทิดพระเกียรติ และน้อมระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พร้อมทั้งการกระตุ้นเตือนให้ประชาชนจังหวัดลพบุรีเกิดความรักหวงแหนในโบราณสถานและร่วมกันอนุรักษ์ให้เป็นสมบัติของชาติ พร้อมใจกันจัดงานขึ้นโดยตั้งชื่องานว่า “นารายณ์รำลึก” ต่อมาเปลี่ยนเป็นชื่อ “งานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์” กำหนดการจัดงานในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ซึ่งเป็นเดือนพระราชสมภพของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ณ บริเวณพระนารายณ์ราชนิเวศ มีการจัดงานครั้งแรก ระหว่างวันที่ 17-18 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2522 และได้มีการจัดงานมาอย่างต่อเนื่อง
การจัดงานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีวัตถุประสงค์ดังนี้
1. เพื่อการเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
2. เพื่ออนุรักษ์ ฟื้นฟูและสืบสานศิลปวัฒนธรรมอันดีงามของท้องถิ่น
3. ส่งเสริมการศึกษาเรียนรู้ประวัติศาสตร์
4. ส่งเสริมการท่องเที่ยวกระต้นเศรษฐกิจและสร้างรายได้ให้แก่จังหวัดลพบุรี
ข้อมูลที่เกี่ยวข้อง
- ไม่ระบุ. (2522). ที่ระลึกงานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ 17-18 กุมภาพันธ์ 2522. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์พิฆเณศ.
- ไม่ระบุ. (2535). ที่ระลึกงานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ พ.ศ. 2535 15 - 17 กุมภาพันธ์ 2535 จังหวัดลพบุรี. กรุงเทพฯ : ศูนย์การพิมพ์อาคเนย์.
- ไม่ระบุ. (2554). งานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ : 16-22 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2554. ลพบุรี : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี.
- อำนวย จั่นเงิน, บรรณาธิการ. (2562). งานแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ครั้งที่ 32 : 8-17 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562. กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.