แหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค

แหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค

 »»» แหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค อยู่ในตำบลท่าแค อำเภอเมือง   จังหวัดลพบุรี

     หลักฐานจากบ้านท่าแค เป็นชุมชนโบราณในที่ราบภาคกลางตอนล่าง   หมู่บ้านมีขนาดใหญ่อยู่ในเขตตำบลท่าแค   อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี ห่างจาก ตัวเมืองไปทางทิศเหนือ ประมาณ 6 กม.   พื้นที่ส่วนที่พบหลักฐานทางโบราณคดี   อยู่ทางทิศตะวันออกของหมู่บ้านและโรงเรียนท่าแค เจ้าหน้าที่ของหน่วยศิลปากรที่ 1   ลพบุรี และเจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสมเด็จพระนารายณ์ จังหวัดลพบุรี   ได้สำรวจเบื้องต้นที่บ้านท่าแค เมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2522 และทำการขุดค้นครั้งแรก   เมื่อเดือนเมษายน-กรกฎาคม พ.ศ. 2523   ต่อมามีการขุดค้นอีกครั้งหนึ่งระหว่างเดือนกรกฎาคม-สิงหาคม พ.ศ. 2526   ในครั้งหลังนี้เป็นการขุดค้นที่มีขนาดใหญ่ขึ้น 
     โดยสรุปคือ ได้จัดแบ่งชั้นวัฒนธรรมของแหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค ออกเป็น 3 สมัย   โดยจัดเรียงลำดับตามลักษณะการทับถมจากชั้นดินบนสุดลงไปดังนี้ ท่าแคสมัยที่ 3   ท่าแคสมัยที่ 2 ท่าแคสมัยที่ 1 (สามารถเปลี่ยนแปลงแก้ไขได้ถ้ามีหลักฐานเพิ่มเติม)

     ท่าแคสมัยที่ 1 หลักฐานของการอยู่อาศัยสมัยที่   1 ประกอบด้วยหลุมฝังศพ เศษภาชนะดินเผา ขวานหินขัด กำไลและลูกปัดหิน ลูกกระสุนดินเผา   เศษกำไลสำริด และกระดูกสัตว์ชนิดต่างๆ หลักฐานประเภทต่างๆ   เป็นสิ่งของสามัญที่พบเสมอในแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนประวัติศาสตร์ระดับหมู่บ้านเกษตรกรรมในประเทศไทย   ดังนั้นจึงเชื่อว่าคนกลุ่มแรกที่เข้ามาตั้งหลักแหล่งที่บ้านท่าแคเป็นชนก่อนประวัติศาสตร์ที่ทำการเพาะปลูกข้าวและเลี้ยงสัตว์   พบเปลือกหอยประเภทหอยขม หอยโข่ง   และก้างปลาจำนวนมากที่ทับถมปนอยู่กับโบราณวัตถุประเภทอื่นๆ

     ท่าแคสมัยที่ 2  พบภาชนะดินเผาบางแบบ   ผิวภาชนะสีน้ำตาลปนแดง ถึงน้ำตาลเข้ม เครื่องมือเหล็กกระจายอยู่ทั่วไป   ในการขุดค้นเมื่อ พ.ศ. 2526   ได้พบหลุมฝังศพมีเครื่องเหล็กวางอยู่รวมกับโครงกระดูกคนที่มีขันสำริดคว่ำอยู่ที่กระโหลกศีรษะ   และหลักฐานแสดงถึงการผลิตทองแดงขึ้นเองที่แหล่งนี้ คือ   ตะกรันจากการถลุงที่พบมีลักษณะเป็นก้อนไม่ใหญ่นัก เนื้อละเอียดและวาวแบบแก้ว
     การผลิตทองแดงเป็นกิจกรรมที่สำคัญของแหล่งโบราณคดีแถบนี้เพื่อสนองต่อความต้องการสำริดของชุมชนอื่น   ในการผลิตทองแดงเพื่อทำสำริด จะพบว่าต้องมีความร่วมมือของผู้ทำงานเฉพาะด้านหลายคน   เช่น คนทำเหมืองทองแดง, ช่างถลุง, ผู้สนับสนุนด้านเชื่อเพลิง   ถือถ่าน(ไม่ใช่ไม้ฟืน), จนถึงผู้ผลิตดีบุกและผู้นำดีบุกมายังแหล่งโบราณคดีแถบนี้   ในการติดต่อแลกเปลี่ยนที่มีการจัดการอย่างเป็นระบบและพัฒนา

     ท่าแคสมัยที่ 3 พบโบราณวัตถุหลายประเภท   ประเภทที่เห็นได้ชัดว่าเหมือนตามแหล่งโบราณคดีที่อื่นคือ มีคูน้ำ คันดินล้อมรอบ   โบราณวัตถุได้แก่ ลูกปัดทองคำ (เหมือนที่อู่ทอง), ชิ้นส่วนตุ๊กตาดินเผา,   ตะกั่วทำเป็นห่วงกลม, ตะกั่วแบบม้วนเป็นแท่ง, ลูกปัดหินแก้วสีต่างๆ,   ต่างหูหินสีเขียว, นอกจากนี้ในการขุดค้นเมื่อพ.ศ. 2526 ที่ท่าแคได้พบเหรียญเงิน 2   เหรียญ
     ในระดับเริ่มต้นของชั้นดินที่อยู่อาศัยสมัยที่ 3   มีกองเปลือกหอย และก้างปลาปนอยู่กับโบราณวัตถุอื่นๆ   (ลักษณะการทับถมเหมือนกองเปลือกหอยที่พบในระดับเริ่มแรกของสมัยที่ 1) สมัยที่ 3   ชุมชนนี้ มีขนาดใหญ่กว่าสมัยแรกมาก กล่าวคือ   ในสมัยแรกชุมชนตั้งอยู่เฉพาะส่วนหนึ่งของเนินและเป็นชุมชนขนาดเล็ก แต่ในสมัยที่ 3   ขนาดของชุมชนใหญ่จนต้องขยายออกจากครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมดของเนินท่าแค

»»»»»» การกำหนดอายุแหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค   โดยการกำหนดอายุด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์
ข้อมูลเกี่ยวกับอายุที่ได้มาโดยการเปรียบเทียบกับหลักฐานจากแหล่งโบราณคดีอื่นๆ

โบราณวัตถุ
     โบราณวัตถุบางชิ้นที่ได้จากการขุดค้นแหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค ครั้งที่ 2 เมื่อ พ.ศ.   2526 พบจำนวนมาก เช่น ภาชนะดินเผา ลูกปัดดิน แก้ว เครื่องประดับอื่นๆ   ทำด้วยหินและสัมฤทธิ์ เครื่องมือเครื่องใช้ทำด้วยหินและสัมฤทธิ์ เหล็ก เช่น   ขวานหินขัด ขวานเหล็ก ขวานสัมฤทธิ์ และพบสิ่งต่างๆ อีกมาก   ในที่นี้ได้เลือกโบราณวัตถุ 3 ชิ้น   ที่สามารถระบุได้ว่าเป็นโบราณวัตถุสมัยประวัติศาสตร์ของชุมชนโบราณบ้านท่าแคแล้ว   ซึ่งนายสุรพล นาถะพินธุ กำหนดชื่อว่าเป็นท่าแคสมัยที่ 3 ที่มีอายุราว 1,500 ถึง   1,400 ปีมาแล้ว

เหรียญตราช้าง 
     พบจากการขุดค้นแหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค วันที่ 30   กรกฎาคม 2526 เหรียญทำจากโลหะ อาจเป็นส่วนผสมระหว่างตะกั่วและเงิน   เส้นผ่าศูนย์กลาง 2.8 ซ.ม. น้ำหนัก 17 กรัม
     สัญลักษณ์บนเหรียญ 
     ด้านหน้า   ประทับตรา(หล่อ) เป็นรูปช้างกำลังเดิน งวงชูขึ้นที่ปลายงวงจับกิ่งไม้(ชูขึ้น)

ลาวหล่มบ้านท่าแค
      การตั้งชุมชนชาวบ้านท่าแค   บ้านท่าแคเป็นชื่อหมู่บ้านหนึ่งที่เรียกตนเองว่า "ลาวหล่ม" ตั้งอยู่ในเขต   ตำบลท่าแค อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี ห่างจากตัวเมืองไปทางทิศเหนือประมาณ 5 กิโลเมตร   บรรพบุรุษชาวท่าแคเล่าว่า ชาวบ้านอพยพหนีสงครามจากเวียงจันทน์   มาอยู่ที่วัดสามจีน(วัดสนามไชย) ใกล้แม่น้ำลพบุรี คนลาวไม่คุ้นกับการข้ามเรือ   จึงย้ายมาอยู่ที่โคกลาว(ใกล้ห้วยมูล)   ต่อมาเกิดน้ำท่วมจึงอพยพมาอยู่ที่ท่าแคเป็นพื้นที่สูง เรียกกันว่า "โคกท่าแคหรือโคกแม่หม้ายเศรษฐี" (ประวัติชื่อท่าแค   เพราะแต่ก่อนมีต้นแคขนาดใหญ่และบริเวณดังกล่าวเป็นท่าเรือ เรียกว่า "ท่าแค" )   การอพยพมาอยู่โดยมีปู่ขุนทิพย์ ย่าหมอ และย่าปลัด   เป็นผู้นำมา

วัฒนธรรมพื้นบ้าน
       วัฒนธรรมพื้นบ้านเช่นเดียวกับทางอีสานทุกอย่าง   จะต่างกันที่ภาษาผิดเพี้ยนออกไปเป็นสาเหตุให้เรียกตัวเองว่าลาวหล่มก็เพื่อบอกให้รู้ว่าไม่ใช่ลาวอีสาน   ลาวที่นี่เรียกจังหวัดขอนแก่นและบริเวณแถบนั้นว่าเมืองนอก ประเพณีพื้นบ้านจะเหมือนกับทางอีสาน แต่ประเพณีดั้งเดิมสูญหายไปมาก   วัฒนธรรมพื้นบ้านชุมชนท่าแคมีดังนี้


เหรียญตราภัทรบิฐ(บัลลังก์) หรือ ฑมรุ(กลอง)

     พบจากขุดค้นแหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค วันที่ 20 พฤษภาคม 2526
     ทำจากโลหะ(เงิน) เส้นผ่าศูนย์กลาง 1.1 ซ.ม. น้ำหนัก 3 กรัม 
     สัญลักษณ์บนเหรียญ 
     ด้านหน้าเป็นตรารูปกากบาทอยู่ในกรอบสี่เหลี่ยม
     ด้านหลังเป็นรูปอักษร

เหรียญตราช้าง

     พบจากการขุดค้นแหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค วันที่ 30   กรกฎาคม 2526
เหรียญทำจากโลหะ อาจเป็นส่วนผสมระหว่างตะกั่วและเงิน   เส้นผ่าศูนย์กลาง 2.8 ซ.ม. น้ำหนัก 17 กรัม 
     สัญลักษณ์บนเหรียญ 
     ด้านหน้า   ประทับตรา(หล่อ) เป็นรูปช้างกำลังเดิน งวงชูขึ้นที่ปลายงวงจับกิ่งไม้(ชูขึ้น)

ตะเกียงดินเผา 
     เป็นตะเกียงดินเผาสภาพสมบูรณ์พบจากการขุดค้นแหล่งโบราณคดีบ้านท่าแค วันที่   27 กรกฎาคม 2526 ตะเกียงทำจากดินเผาเคลือบน้ำดินสีแดง สูง 2.8 ซ.ม. ยาว 8 ซ.ม.   แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ
»»   ส่วนที่เป็นรูกลมสำหรับใส่น้ำมัน ทำขึ้นโดยวิธีใช้แป้็นหมุน
»» ส่วนที่เป็นจงอยปากยื่นออกไปคล้ายพวยกา   เป็นส่วนที่ถูกนำมาแปะติดไว้

ประเพณีเกี่ยวกับชีวิต ได้แก่ การไว้จุก, บวช, แต่งงาน, คลอดลูก, แอบขวัญ,   สูดธาตุใหญ่(การเสี่ยงทายเป็นหรือตาย)่, การทำศพ   และงันเฮือนดี(การพบปะกันที่บ้านที่มีงานศพ)

ประเพณีเนื่องในเทศกาล ได้แก่ เรียกขวัญข้าว, สงกรานต์, ทำบุญกลางบ้าน,   พิธีเสียเคราะห์, เทศน์มหาชาติ, จุดไต้สังฆทีป, สารท, ออกพรรษา, กวนข้าวทิพย์   และแห่นางแมว

ความเชื่อ
»» ลาวหล่มบ้านท่าแคมีความเชื่อในเรื่องผีบรรพบุรุษ ซึ่งเรียกว่า "ผีเรือน และ ผียาย" โดยมีกระดูกปู่ย่าตายายอยู่ในบ้าน
»» ภายในหมู่บ้านก็มีเจ้าพ่อหลวงชาวบ้านให้ความศรัทธามาก   ศาลเจ้าพ่อหลวงอยู่ใกล้กับวัดท่าแค
»» หลวงพ่อปุ้ง(พระภิกษุ)   ที่ชาวบ้านนับถือมาก มีรูปปั้นของท่านอยู่หน้าโบสถ์   วัดท่าแค

การละเล่น  ได้แก่ เสือกินวัว, ดึงหนัง, ต่อไก่, แทงคี่แทงคู่หรือตบโบก, ผ่านตาเว็น   และติ๊ดติ่ง