Details

Category: สถานที่ท่องเที่ยว

วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ

     วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เป็นวัดร้างตั้งอยู่หลังสถานีรถไฟลพบุรี   ในเนื้อที่ประมาณ 20 ไร่ เป็นวัดใหญ่และมีความสำคัญทาง   ประวัติศาสตร์ และโบราณคดีมากวัดหนึ่งมีโบราณสถานที่สำคัญต่าง ๆ มากมาย   พระปรางค์องค์ใหญ่ตั้งอยู่ประมาณกึ่งกลางของ พื้นที่มีเจดีย์และปรางค์องค์เล็ก ๆ   สร้างล้อมรอบมีระเบียบคตถึงสองชั้น วัดนี้เริ่มสร้างตั้งแต่เมื่อใดนั้น   ไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัด แต่ในสมัยอยุธยาปรากฏหลักฐานว่า   สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ์ ได้ทรงปฏิสังขรณ์คราวหนึ่งและรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์ได้ทรง   ปฏิสังขรณ์อีกครั้งหนึ่ง   แต่จากการศึกษา ศิลปสถาปัตยกรรมและศิลปประติมากรรม ที่ปรากฏในวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พอจะกำหนด   อายุโบราณสถานต่าง ๆ ในวัดพระศรีรัตนมหาธาตุได้ว่า

      ปรางค์ประธานองค์ใหญ่ ก่อด้วยศิลาแลงตั้งแต่ฐานถึงหน้าบันเหนือขึ้นไป เป็นอิฐจนถึงยอด   ตอนหน้าปรางค์มีมุขยื่นออกมา มีผู้กำหนดอายุไว้ว่า พระปรางค์ได้สร้างขึ้นสองรุ่น   รุ่นแรกสร้างราว พ.ศ. 1600 แล้ว พังเหลือแต่ฐาน   ภายหลังจึงสร้างองค์ปรางค์ที่เห็นอยู่ทุกวันนี้ขึ้นเป็นรุ่นที่สองในราว พ.ศ. 1800   เป็นปรางค์ที่ผิดไปจากแบบปรางค์เขมรแต่คงอิทธิพลศิลปเขมรแบบบายนอยู่ ที่เห็นขัดคือ   ลวดลายปูนปั้นตกแต่งแต่องค์ปรางค์   จึงเข้าใจว่า ปรางค์องค์ที่เห็น ได้สร้างขึ้นเมื่อคนไทยมีอำนาจในภูมิภาคแถบนี้แล้ว

     ปรางค์องค์เล็ก ที่มีภาพเขียนสีภายใน   เป็นปรางค์ที่ต่างกับปรางค์แบบอยุธยา ตอนต้น คือ   ยังไม่ทำเป็นปรางค์รูปทรงผักข้าวโพด   และยอด ยังคงแกะสลักเป็นบัว ไม่ได้นพศูรย์เข้าใจว่าคงจะมีอายุรุ่นเดียวกับปรางค์ประธานองค์ใหญ่คือพุทธศตวรรษที่   18 เช่นกัน ภายในปรางค์ มีรูปเขียนด้วยสีฝุ่น เป็นรูปพระพุทธเจ้าและพระสาวก   เป็นจิตกรรมฝาผนังยุคต้นที่น่าสนใจมาก

     วิหารเก้าห้อง และวิหารหรือโบสถ์อื่นอีก 2 หลัง   เป็นลักษณะสถาปัตยกรรมแบบสมเด็จพระนารายณ์โดยเฉพาะคือ   ลักษณะวงโค้ง ตรงประตูและหน้าต่าง ซึ่งทำเป็นแบบโค้งแหลมและโค้งมน   ซึ่งได้รับอิทธิพลจากช่างต่างประเทศ

     เจดีย์รายและปรางค์ ที่อยู่ภายนอกเขตระเบียงคตชั้นนอก เป็นลักษณะสถาปัตยกรรมแบบอยุธยายุคต้น   ส่วนเจดีย์ตั้งอยู่ระหว่างระเบียงคตชั้นในและ ชั้นนอกเช่น เจดีย์มีบัวปากฐาน   เป็นรูปกลีบบัวรอบองค์ระฆัง หรือเจดีย์ที่มีรูปทรงเป็นฐานสิงห์   เจดีย์ย่อมุมไม้สิบสองเป็นเจดีย์ แบบอยุธยาตอนปลาย   ที่เข้าใจว่าคงได้สร้างขึ้นพร้อมกับการบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนมหาธาตุครั้งใหญ่ในรัชสมัยสมเด็จ   พระนารายณ์ จึงกล่าวได้ว่าวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ   ได้มีการก่อสร้างซ่อมแซมเพิ่มเติมซ่อมกัน หลายครั้ง นับตั้งแต่พุทธศตวรรษ ที่ 16   เป็นต้นมา และได้รับการสร้างเสริมครั้งใหญ่ในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช   เข้าใจว่าหลังรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ เมืองลพบุรีลดความสำคัญลง   และวัดพระศรีรัตนมหาธาตุเป็นวัดใหญ่จึงไม่มีผู้ใดดูแลรักษาจึงต้องถูกทิ้งร้าง

Details

Category: สถานที่ท่องเที่ยว

เทวสถาน หรือปรางค์แขก

     ปรางค์แขกเป็นปรางค์ก่อด้วยอิฐขนาดใหญ่ ไม่ใช่ศิลาแลง เป็นเทวสถานของขอม   เป็นลักษณะของพระปรางค์ 3 องค์เรียงกัน   ปรางค์องค์กลางสูง และใหญ่กว่าปรางค์ที่ขนาบอยู่ 2 ข้าง ปรางค์ทั้ง 3   เป็นอิสระจากกัน คือไม่มีระเบียงเชื่อมต่อกัน   พระปรางค์แต่ละองค์จะเจาะช่องประตูองค์ละ 4 ช่อง   แต่มีประตูใช้จริงเพียงประตูเดียว ที่สามารถเข้าไปในองค์พระปรางค์ได้คือ   ประตูด้านหน้า ซึ่งหันไปทางทิศตะวันออก   ส่วนประตูทางด้านขวา และด้านหลัง ขององค์พระปรางค์ เป็นประตูหลอก   สร้างขึ้นเพื่อความงามทางสถาปัตยกรรม 
     องค์ปรางค์เดิมนั้นเป็นอาคารก่อด้วยอิฐขัดเรียบ ไม่สอปูนแต่สอด้วยยางไม้   สันนิษฐานว่า ภายในบรรจุรูปเคารพ เป็นความสามารถอย่างน่าอัศจรรย์ของช่างโบราณ   กรอบประตูทางเข้าสลักจากหินทรายเลียนแบบกรอบประตูไม้   นักโบราณคดีสันนิษฐานว่าสร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 15   ก่อสร้างคล้ายกับปรางค์ศิลปเขมรแบบพะโค (พ.ศ.1425-1436) เป็นปรางค์แบบเก่า   เพื่อเป็นเทวสถานใช้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาฮินดู   สังเกตได้ว่ายังมีฐานศิวลึงค์ปรากฏอยู่ในองค์กลางของเทวสถาน
     ต่อมาได้รับการบูรณะซ่อมแซมครั้งใหญ่ด้วยอิฐสอปูน   ซึ่งเข้าใจว่ากระทำในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พร้อม ๆ   กับสร้างวิหารเล็กหน้าปรางค์ ซึ่งมีประตูทางเข้าแบบโค้งแหลม   และถังเก็บน้ำซึ่งอยู่ทางด้านทิศใต้ของปรางค์   เทวสถานปรางค์แขกนับได้ว่าเป็นโบราณสถานที่เก่าแก่ที่สุดของจังหวัดลพบุรี   ที่ยังเหลือสภาพให้เห็นปรากฏอยู่

Details

Category: สถานที่ท่องเที่ยว

บ้านหลวงรับราชทูต หรือบ้านวิชาเยนทร์

     สร้างขึ้นสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช   เพื่อรับรองเอกอัครราชทูตจากฝรั่งเศสของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14   ซึ่งเป็นทูตจากฝรั่งเศสชุดแรกที่เข้ามาเจริญพระราชไมตรี เมื่อ พ.ศ. 2228 ก็ได้พัก ณ   สถานที่นี้จึงได้ชื่อว่า บ้านหลวงรับราชทูต ในตอนปลายรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเจ้าพระยาวิชาเยนทร์ขุนนางสำคัญในสมัยนั้นเคยพักอยู่ที่นี่   จึงเรียกตึกนี้ว่า บ้านเจ้าพระยาวิชาเยนทร์ อีกชื่อหนึ่ง 
     อาคารของบ้านหลวงรับราชทูตเป็นอาคารที่สร้างด้วยอิฐ   ตามรูปแบบสถาปัตยกรรมสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา มีกำแพงล้อมโดยรอบ   พื้นที่บริเวณบ้านหลวงรับราชทูตแบ่งเป็น 3 ส่วน คือ
     ส่วนทางทิศตะวันตกเป็นกลุ่มอาคาร ได้แก่   ตึกสองชั้นหลังใหญ่ ก่อด้วยอิฐและอาคารชั้นเดียวแคบยาว   ซุ้มประตูทางเข้าเป็นรูปโค้งครึ่งวงกลม
     ส่วนกลางมีอาคารที่สำคัญ คือ   ฐานของสิ่งก่อสร้างซึ่งเข้าใจว่าเป็นหอระฆัง และ โบสถ์คริสตศาสนา   ซึ่งอยู่ทางด้านหลังซุ้มประตูทางเข้าเป็นรูปจั่ว
     ส่วนทิศตะวันออก ได้แก่   กลุ่มอาคารใหญ่ 2 ชั้น มีบันไดขึ้นทางด้านหน้าเป็นรูปครึ่งวงกลม   ซุ้มประตูทางเข้ามีลักษณะเช่นเดียวกับทางทิศตะวันตก 

     ด้วยเหตุที่มีสิ่งก่อสร้างหลายหลังดังกล่าว   จึงต้องสันนิษฐานว่าส่วนใดเป็นที่พำนักของเจ้าพระยาวิชาเยนทร์และส่วนใดเป็นที่พำนักของคณะทูตชาวฝรั่งเศส
     ผลจากการสำรวจแผนผังบริเวณบ้านวิชาเยนทร์พบว่า   ส่วนกลางและส่วนทางทิศตะวันออก มีสิ่งก่อสร้างที่ถูกสร้างขึ้นใหม่ให้มีความสัมพันธ์กัน คือ   โบสถ์และตึกหลังใหญ่ 2 ชั้น และได้รับการก่อสร้างอย่างมั่นคงแข็งแรงดูสวยงาม   บริเวณดังกล่าวจึงควรเหมาะสมใช้เป็นที่ต้อนรับทูตชาวต่างประเทศโบสถ์คริสตศาสนาคงใช้เป็นที่ประกอบพิธีทางศาสนาของบาทหลวงคณะเจซูอิต   ได้เข้ามาพร้อมคณะทูตหลายรูป   ส่วนอาคารบริเวณทางทิศตะวันตกคงเป็นที่พักอาศัยของเจ้าพระยาวิชาเยนทร์ 

     ลักษณะของสถาปัตยกรรมในบ้านวิชาเยนทร์บางหลังเป็นแบบยุโรปอย่างแท้จริง   โดยเฉพาะอาคารใหญ่ทางทิศตะวันออก ก่ออิฐถือปูนสูง 2 ชั้น   หน้าต่างและซุ้มประตูแสดงให้เห็นลักษณะศิลปตะวันตกแบบเรอเนสซองต์   ซึ่งแพร่หลายในระยะเวลาเดียวกัน และที่สำคัญอีกคือ อาคารที่เป็นโบสถ์คริสตศาสนา   ผังและแบบของโบสถ์เป็นแบบยุโรปมีซุ้มประตูหน้าต่างเป็นซุ้มเรือนแก้ว   มีเสาปลายเป็นรูปกลีบบัวยาว ซึ่งเป็นศิลปแบบไทย   โบสถ์หลังนี้ถือกันว่าเป็นโบสถ์คริสตศาสนาหลังแรกในโลกที่ตกแต่งด้วยลักษณะของโบสถ์ทางพระพุทธศาสนา

Details

Category: สถานที่ท่องเที่ยว

ศาลพระกาฬ

     ศาลพระกาฬ ศาลพระกาฬ ตั้งอยู่ริมทางรถไฟทางด้านทิศตะวันออก   เป็นเทวสถานเก่าครั้งขอมครองเมืองลพบุรีสร้างด้วยศิลาแลงเรียงซ้อนกันเป็นฐานสูง   จึงเรียกกันมาแต่ก่อนอีกชื่อหนึ่งว่าศาลสูง   ที่ทับหลังสลักเป็นรูปพระนารายณ์บรรทมสินธุ์ ทำด้วยศิลาทราย 1 แผ่น   อายุราวพุทธศตวรรษที่ 16 วางอยู่ติดฝาผนังวิหารหลังเล็กชั้นบน ณ   ที่นี้ได้พบหลักศิลาจารึกแปดเหลี่ยมจารึกอักษรมอญโบราณ   ส่วนด้านหน้าเป็นศาลที่สร้างขึ้นเมื่อพ.ศ. 2496   โดยสร้างทับบนรากฐานเดิมที่สร้างไว้ในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช   ภายในวิหารประดิษฐานรูปพระนารายณ์ยืนทำด้วยศิลา 2 องค์   องค์เล็กเป็นแบบเทวรูปรุ่นเก่าในประเทศไทยองค์ใหญ่เป็นประติมากรรมแบบ ลพบุรี   แต่พระเศียรเดิมหายไปภายหลังมีผู้นำเศียรพระพุทธรูปศิลาทราย   สมัยอยุธยาสวมต่อไว้เป็นที่เคารพสักการะของประชาชนทั่วไป

     ในอดีตศาลพระกาฬร่มรื่นไปด้วยต้นกร่างขนาดใหญ่ขึ้นอยู่มากมายให้ร่มเงาครึ้มทั่วบริเวณ   และมีฝูงลิงอาศัยอยู่กันเป็นจำนวนมาก   นอกจากนั้นยังมีละครแก้บนไว้บริการผู้ที่ประสงค์จะมาแก้บน ณ สถานที่นี้   มีผู้กล่าวว่าใครก็ตามที่มาเมืองลพบุรีแล้วไม่ได้ไหว้เจ้าพ่อพระกาฬแล้วถือเสมือนว่าไม่ได้ไปเยือนเมืองลพบุรี

      ศาลพระกาฬยังคงเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองมาจนถึงทุกวันนี้ 

ลิงศาลพระกาฬ

     ลิงศาลพระกาฬหรือลิงเจ้าพ่อ หรือลิงลพบุรี เป็นกลุ่มลิงที่อยู่รวมกันเป็นฝูงประมาณ   500 ตัว ลิงเหล่านี้ได้มีการแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ                                                                

     1. ลิงกลุ่มใหญ่เป็นลิงประจำศาลพระกาฬที่มีชีวิตและกิจกรรมในช่วงเวลากลางวันคอยต้อนรับผู้   มาเยือน อยู่ในบริเวณศาลพระกาฬ   และใช้เวลาช่วงเช้าและเย็นอยู่ในพื้นที่บริเวณเทวสถานปรางค์สามยอดและพื้นที่มุมสนามของโรงเรียนพิบูลวิทยาลัย   ในยามค่ำจะพากันรวมฝูงกลับมานอนที่ศาลพระกาฬ   ลิงกลุ่มนี้เป็นกลุ่มที่มีชีวิตความเป็นอยู่ค่อนข้างดี   มีผู้เลี้ยงดูและมีผู้นำอาหารมาเลี้ยงเพื่อเป็นการเซ่นไหว้   แก้บนตามความเชื่อในความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าพ่อศาลพระกาฬอยู่เสมอ   ชาวบ้านจะเรียกลิงกลุ่มนี้ว่า " ลิงเจ้าพ่อ " หรือ " ลิงศาลพระกาฬ " ลิงเหล่านี้   จะมีผู้นำฝูงซึ่งเป็นลิงที่มีความสามารถเป็นที่ยอมรับในฝูง            
                                                      
     2. ลิงกลุ่มเล็กๆอีกกลุ่มหนึ่งแตกหลงฝูงออกไปและไม่ได้รับการยอมรับกลับเข้าฝูง   จะมีชีวิตเร่ร่อนอยู่บริเวณนอกศาล ตามทางเท้าหรือชายคาร้านค้า   บ้านเรือนในเขตชุมชนเมืองลพบุรี   เป็นกลุ่มลิงที่สร้างปัญหาความเสียหายและความเดือดร้อนให้กับผู้อยู่อาศัย   และผู้สัญจรไปมา บางคนเรียกลิงกลุ่มนี้ว่าลิงนอกศาล ลิงตลาด หรือลิงจรจัด