Page 11 - งานศิลปหัตถกรรม ลาวแง้ว บ้านหนองเมือง ลพบุรี
P. 11
2 3
โดยทั่วไปแล้ว “ศิลปะพื้นบ้าน” จะเรียกรวมกับ “หัตถกรรม” คือ
“ศิลปหัตถกรรม” เป็นศิลปหัตถกรรมที่เกิดจากฝีมือคนในท้องถิ่นใดท้องถิ่นหนึ่ง
การประดิษฐ์สร้างสรรค์เป็นไปตามเทคนิคและรูปแบบที่ถ่ายทอดกันในครอบครัว
โดยตรงจากพ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย โดยมีจุดประสงค์หลัก คือ ท�าขึ้นเพื่อใช้สอย
ในชีวิตประจ�าวัน งานศิลปหัตถกรรมได้ถ่ายเท มีอิทธิพลแก่กันและกัน เช่นเดียวกับ
คติพื้นบ้าน แล้วปรับปรุงให้เข้ากับสภาพของท้องถิ่น จนกลายเป็นเอกลักษณ์
เฉพาะของตนเอง
ศิลปะพื้นบ้านมักพบได้ทั่วไปตามชุมชนหรือในชนบทตามท้องถิ่นต่าง ๆ
ผู้สร้างมักเป็นชาวบ้านในท้องถิ่น ลักษณะของเครื่องมือ เครื่องใช้สิ่งก่อสร้าง
จึงท�าขึ้นมาเพื่อคนทั่วไปใช้ มิใช่ประดิษฐ์ขึ้นมาเพื่อใช้หรือถ่ายทอดในหมู่บุคคล
ชั้นสูง ศิลปะพื้นบ้านจึงมีลักษณะที่เรียบง่าย ไม่ซับซ้อน ไม่ผูกพันหรือขึ้นอยู่กับ
กฎเกณฑ์ ทฤษฎีทางศิลปะใด ๆ
งานศิลปะพื้นบ้านโดยทั่วไปแล้ว จะแตกต่างกันไปตามสภาพสังคมใน
แต่ละท้องถิ่นในลักษณะของรูปแบบ ขบวนการผลิต และวัสดุที่ใช้ ส่วนใหญ่
มักเป็นไปเพื่อการด�ารงชีพมากกว่า เพราะฉะนั้นศิลปะพื้นบ้านประเภทต่างๆ
จึงตั้งอยู่บนพื้นฐานของความเป็นอยู่ของชาวบ้าน ในท้องถิ่นเป็นส�าคัญ สิ่งที่
เป็นศิลปะพื้นบ้านจึงมีลักษณะเป็นไปตามถิ่นก�าเนิด ซึ่งอาจมีรูปแบบ วิธีการ
และวัสดุแตกต่างกันไป ทั้งที่เป็นการใช้สอยอย่างเดียวกัน เช่น ภาชนะส�าหรับ
ตักน�้าที่ต้องมีไว้ใช้ทุกครัวเรือน ทางภาคใต้จะท�าด้วยใบจากหรือกาบของต้นไม้
ชนิดหนึ่งคือต้นหลาวโอน ที่เรียกว่า “หมา” ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะถิ่นของทาง
ใต้ ที่มีต้นหลาวโอนหรือต้นจากขึ้นอยู่มาก ทางภาคเหนือเป็นภาชนะที่สานด้วย
ไม้ไผ่มีไม้ยาว ๒ ชิ้นที่ปลายไขว้กันเป็นที่ลือเรียกว่า “น�้าทุ้ง” ภาคอีสานจักสาน
ด้วยไม้ไผ่เช่นกัน และเอาชันยาเพื่อป้องกันน�้ารั่ว มีไม้ดัดโค้งเป็นที่ถือ เรียกว่า
“คุ” โดยเราจะเห็นว่าภาชนะทั้ง ๓ ชนิด มีจุดมุ่งหมายและประโยชน์ใช้สอย
อย่างเดียวกัน แต่ด้วยเพราะอยู่ในแหล่งก�าเนิดท้องถิ่นที่ต่างกัน จึงท�าให้
ทรัพยากรที่ใช้มีความต่างกัน หรืออาจมีวัสดุเดียวกัน แต่วิธีการสร้างงานและ
รูปแบบที่สืบทอดของแต่ละถิ่นเป็นไปอย่างเฉพาะตัวเฉพาะถิ่น ซึ่งรวมถึงการ
มีรสนิยมตกทอดเป็นสิ่งที่สืบต่อกันมาในแต่ละท้องถิ่นที่ต่างกันด้วย
ศิลปหัตถกรรมของชาติพันธุ์ลาวแง้ว จุติรัช อนุกูล
