Page 10 - จิตรกรรมฝาผนัง วัดธรรมิการาม อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี
P. 10
รัตนมหาธาตุราชบุรี วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ อยุธยา ภาพจิตรกรรมที่พบ มักจะเขียนเป็น
รูปพระพุทธเจ้าหรืออาจเป็นรูปอดีตพระพุทธเจ้าจ�านวนมาก เรียงแถวซ้อนกันเป็นชั้นๆ บนผนัง
ภายในห้องเรือนธาตุขององค์ปรางค์ อันอาจหมายถึงพระพุทธเจ้าจ�านวนไม่อาจนับประมาณได้
ตามคติพุทธศาสนานิกายมหายาน ซึ่งมีที่มาทั้งจากในวัฒนธรรมขอมและพุกาม จิตรกรอาจเขียน
ภาพดังกล่าวขึ้นเพื่อสร้างความสมบูรณ์ทางสัญลักษณ์ให้กับพุทธศาสนสถานกลางเมือง ในฐานะ
เป็นตัวแทนศูนย์กลางแห่งจักรวาล ภาพจิตรกรรมในพระปรางค์วัดราชบูรณะบนเกาะเมือง
พระนครศรีอยุธยา ซึ่งมีอายุในตอนกลางพุทธศตวรรษที่ ๒๐ ภาพจิตรกรรมปรากฏอยู่บนผนัง
ห้องกรุสี่เหลี่ยมขนาดเล็ก ที่ใต้รากฐานขององค์ปรางค์ตอนบนของผนังห้องกรุแสดงภาพอดีต
พระพุทธเจ้าจ�านวน ๒๔ พระองค์ การเขียนภาพจิตรกรรมเรื่องอดีตพระพุทธเจ้านี้ยังได้รับ
ความนิยมในวัฒนธรรมสุโขทัยและล้านนาด้วยเช่นเดียวกัน ที่สุโขทัยพบหลักฐานการเขียนภาพ
จิตรกรรมภายในเจติยวิหารหลายแห่ง มีอายุราวกลางพุทธศตวรรษที่ ๑๙ อาจได้รับอิทธิพลจาก
การเขียนภาพประดับผนังเจติยวิหารในศิลปะพุกาม (เสมอชัย พูลสุวรรณ. ๒๕๓๙ : ๑๗)
การเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังยุคแรกๆ ของไทย ไม่ได้มุ่งเน้นเพื่อให้คนทั่วไปได้ชมได้
ศึกษา แต่เป็นการเขียนเพื่อพุทธบูชา สืบทอดพุทธศาสนาตามความเชื่อที่สืบทอดกันมา สังเกต
ได้จากสถานที่ที่พบภาพเขียนนั้นเป็นห้องกรุที่ปิดมิดชิดอยู่ภายในองค์ปรางค์ บุคคลภายนอก
ไม่สามารถเข้าไปชมได้ นอกจากพระมหากษัตริย์ ผู้สร้างและพราหมณ์ พระผู้ท�าพิธีเท่านั้น
เมื่อสร้างเสร็จต้องประกอบพิธีบรรจุกรุด้วยของมีค่า เช่น พระพุทธรูป เครื่องเงิน ทอง เครื่องใช้
ของพระมหากษัตริย์ และที่ส�าคัญที่สุดคือ พระบรมสารีริกธาตุ จากนั้นจะปิดกรุอย่างแน่นหนา
และท�าการเคารพบูชาทุกวันพระหรือวันส�าคัญทางพุทธศาสนา การเขียนภาพจิตรกรรมยุคต่อมา
มักนิยมเขียนภาพในพระอุโบสถ ซึ่งงานจิตรกรรมยุคนี้มีอายุประมาณระหว่างพุทธศตวรรษที่ ๒๒
ถึงปลายพุทธศตวรรษที่ ๒๔ คือ สมัยอยุธยาตอนปลายถึงยุคต้นรัตนโกสินทร์ ภาพจิตรกรรม
ในยุคนี้จะมีเนื้อเรื่องและต�าแหน่งของภาพที่ถูกก�าหนดไว้อย่างเป็นระเบียบแบบแผน โดยบนผนัง
สกัดหน้าภายในอาคารนิยมเขียนเรื่องพุทธประวัติตอนมารผจญ ส่วนผนังสกัดหลังนิยมเขียนภาพ
จักรวาลหรือไตรภูมิ ผนังด้านข้างมักแสดงเรื่องราวในพุทธประวัติหรือทศชาติชาดก โดยพื้นที่
ส่วนบนของผนังจะเขียนภาพอดีตพระพุทธเจ้าหรือเทพชุมนุม (เสมอชัย พูลสุวรรณ. ๒๕๓๙ : ๑๘)
การเขียนภาพจิตรกรรมในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ จวบจนถึงรัชกาลที่ ๓ โดยมากเป็นช่างฝีมือ
จากราชส�านักหรือพระภิกษุ ที่มีระเบียบแบบแผนและแนวคิดแบบพุทธศาสนาดั้งเดิม จวบจนถึง
รัชสมัยของรัชกาลที่ ๔ มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบและแนวคิดมาสู่ความร่วมสมัยกับรูปแบบของ
ตะวันตก โดยมีศิลปินคือ ขรัวอินโข่ง พระภิกษุแห่งวัดเลียบ ผู้ริเริ่มสร้างสรรค์งานจิตรกรรมไทย
รูปแบบใหม่ขึ้น
8 |
