Page 8 - จิตรกรรมฝาผนัง วัดธรรมิการาม อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี
P. 8
ส่วนผนังด้านซ้ายด้านขวาตอนบนเหนือขอบหน้าต่างขึ้นไป ส่วนใหญ่จะนิยมเขียนรูปเรื่องเทพชุมนุม
หรืออดีตพุทธนั่งอันดับเรียงเป็นแถว
รูปแบบลักษณะตัวภาพในจิตรกรรมไทยซึ่งจิตรกรได้ออกแบบไว้ เป็นรูปแบบอุดมคติที่
แสดงออกทางความคิดให้สัมพันธ์กับเนื้อเรื่องและความส�าคัญของภาพ จะมีลักษณะเด่น งามสง่า
ด้วยลีลาอันชดช้อย แสดงความรู้สึกปิติยินดี หรือเศร้าโศกเสียใจด้วอากัปกิริยาท่าทาง ถ้าเป็น
รูปยักษ์รูปมาร ก็แสดงออกด้วยใบหน้าและท่าทางที่บึกบึนแข็งขัน ส่วนพญาวานรและเหล่าวานร
แสดงความลิงโลด คล่องแคล่ว ว่องไวด้วยลีลาท่วงท่าและหน้าตา พวกชาวบ้านธรรมดาสามัญก็จะเน้น
ความรู้สึกตลกขบขัน สนุกสนานร่าเริงหรือเศร้าเสียใจออกทางใบหน้า ส่วนช้างม้าและเหล่าสัตว์
ทั้งหลายก็มีรูปแบบแสดงชีวิตเป็นธรรมชาติ
ใ น ก า ร ส ร ้ า ง ส ร ร ค ์ ง า น จ ต ิ ร ก ร ร ม ฝ า ผ น ง ั ข อ ง ไ ท ย ม ก ี า ร จ ด ั อ ง ค ป ์ ร ะ ก อ บ ข อ ง ภ า พ จ ต ิ ร ก ร ร ม ไ ท ย
คือ การน�าเอาองค์ประกอบทางด้านศิลปะ เช่น เส้น สี พื้นที่ว่างมาจัด หรือเขียนร่วมกัน
ตามเนื้อหาสาระ ที่เป็นโครงเรื่อง ก่อให้เกิดเป็นองค์ประกอบของภาพ โดยมีแนวทางสร้างสรรค์
ตามวิธีทางแห่งจิตรกรรม ปรากฏเป็นรูปแห่งจิตรกรรมไทย องค์ประกอบของภาพจิตรกรรมไทย
มีอยู่ ๓ ประการ คือ
องค์ประกอบของเส้น (Line) คือ การจัดหรือการใช้เส้นผูกเขียนให้เป็นภาพตามก�าหนด
เส้นในภาพจิตรกรรมไทยเป็นองค์ประกอบหลักของภาพ ทั้งนี้สังเกตได้จากรูปแบบในภาพ
จิตรกรรมไทยในแต่ละยุคสมัยที่สร้างสรรค์ ได้ใช้เส้นเป็นหลักในการก�าหนดขอบเขตของภาพ
และสรรพสิ่งต่างๆ รูปแบบที่สร้างขึ้นโดยอาศัยเส้นเป็นหลัก ท�าให้รูปมีลักษณะแบนๆ รูปแบน
เหล่านี้ เขียนบนพื้นภาพที่ปราศจากการสมมุติให้ลึก ดังนั้น องค์ประกอบของภาพจิตรกรรมไทย
จึงมีลักษณะแบน
องค์ประกอบของพื้นที่ว่ำง (Space) คือองค์ประกอบของภาพที่แสดงให้เห็นปริมาตร
น�้าหนัก บรรยากาศ ฯลฯ รูปแบบที่ถ่ายทอดลงบนพื้นที่ว่างเป็นภาพลวงตา เพื่อแก้ปัญหา
ระยะใกล้ไกลของภาพ เนื่องจากภาพจิตรกรรมไทยส่วนใหญ่ เป็นภาพแบบพรรณาความหมายว่า
มีเหตุการณ์ต่อเนื่องกัน ด้วยเหตุนี้ ช่างเขียนจึงจัดวางองค์ประกอบของภาพให้มีความสัมพันธ์
ต่อเนื่องกันในทางเรื่องราว ฉะนั้น การแก้ปัญหาบนพื้นที่ว่าง จึงเป็นเหตุผลส�าคัญในการเขียน
ภาพจิตรกรรมไทย วิธีการแก้ปัญหาบนพื้นที่ว่างได้ให้ความส�าคัญกับการจัดวางโครงเรื่องมากกว่า
ความเหมาะสมทางรูปทรง ภาพจิตรกรรมไทยได้ใช้องค์ประกอบที่เป็นส่วนรอง เช่น ต้นไม้
ภูเขา ล�าธาร โขดหิน ฯลฯ เป็นสิ่งแบ่งเหตุการณ์หรือแบ่งพื้นที่ของภาพไปในตัว แต่ในบางครั้ง
ก็มีการแบ่งพื้นที่ว่างของภาพแต่ละตอน โดยใช้เส้นที่มีรูปแบบต่างๆ เช่น เส้นหยักฟันปลา
เส้นโค้งไปมา ฯลฯ แล้วแต่ความเหมาะสม ส่วนที่ใช้แบ่งภาพนี้ เรียกว่า “สินเทา”
6 |
