พระที่นั่งไกรสรสีหราช หรือ พระที่นั่งเย็น

พระที่นั่งไกรสรสีหราช หรือ พระที่นั่งเย็น

พระที่นั่งไกรสรสีหราช หรือ พระที่นั่งเย็น ตั้งอยู่ที่ตำบลทะเลชุบศร อำเภอเมือง   จังหวัดลพบุรี
         สมเด็จพระนารายณ์มหาราช โปรดฯ ให้สร้างพระที่นั่งไกรสรศรีหราชขึ้น   เพื่อทรงใช้เป็นสถานที่ประทับพักร้อน และมีความสำคัญใน   ฐานะที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชฯ ใช้เป็นสถานที่สำรวจจันทรุปราคา เมื่อวันที่ 11   ธันวาคม 2228 ร่วมกับบาทหลวงเจซูอิต และบุคคล ในคณะทูตชุดแรกที่พระเจ้าหลุยส์ที่ 14   แห่งประเทศฝรั่งเศสส่งมาเจริญสัมพันธไมตรี   เหตุที่ได้ใช้พระที่นั่งเย็นเป้นที่สำรวจจันทรุปราคามีบันทึกของชาวฝรั่งเศลกล่าวว่า
" เป็นที่เหมาะสมมองท้องฟ้าได้ทุกด้าน   และมีพื้นที่กว้างมากพอสำหรับที่จะติดตั้งเครื่องมือ " ยังมีภาพการสำรวจจันทรุปราคาที่พระที่นั่งเย็นซึ่งชาวฝรั่งเศสวาดไว้เป็นรูปสมเด็จพระนารายณ์ฯ   ทรงสวมลอม พอก   ทรงกล้องส่องยาววางบนขาตั้งทอดพระเนตรพระจันทร์จากสีหบัญชรของพระที่นั่งเย็น   และตรงเฉลียงสองข้างสีหบัญชรด้านหนึ่งมีขุนนางหมอบกราบ   อีกด้านหนึ่งนักดาราศาสตร์กำลังสังเกตการณ์โดยใช้กล่องส่อง จึงกล่าวได้ว่า   การศึกษาวิชาดาราศาสตร์สมัยใหม่เกิดขึ้นครั้งแรกในประเทศไทย ณ   พระที่นั่งเย็นเมืองลพบุรี 

        ลักษณะพระที่นั่งไกรสรสีหราช หรือพระที่นั่งเย็น เป็นพระที่นั่งชั้นเดียว มีผังเป็นทรงจตุรมุข ตรงมุขหน้ามีมุขเด็จยื่นออกมา   และมีสีหบัญชรกลางมุขเด็จ ก่อด้วยอิฐ สอปูน เป็นอาคารทรงไทย   ประตูหน้าต่างเป็นแบบสีเหลี่ยมสอบเข้าหากัน   มีซุ้มหน้าต่างและซุ้มประตูทำเป็นซุ้มเรือนแก้วทำด้วยปูนปั้น ตัวอาคารแบ่งเป็น 3   ส่วน

1. ส่วนหน้าเป็นห้องโถงมีมุขเด็จ  เข้าใจว่าเป็นที่สมเสด็จผ่านหรือเป็นที่ออกขุนนาง
2. ส่วนกลางเป็นที่ประทับส่วนพระองค์ 
3. ส่วนหลังเป็นที่พักฝ่ายใน
   

         บริเวณพระตำหนักจะกั้นด้วย ฉนวนหรือเขื่อนเพชร   ทั้งด้านทิศตะวันออกและทิศตะวันตก นอกเขื่อนเพชรทาง   ด้านทิศเหนือและทิศใต้ของพระที่นั่งส่วนแรก ในบริเวณพระที่นั่งมีอาคารเล็กๆ   ก่อด้วยอิฐอาจจะอาคารที่พัก 4 หลัง

      ปัจจุบันพระที่นั่งเย็น คงเหลือเพียงผนังพระที่นั่ง ฉนวนหรือเขื่อนเพชร  ลวดลายบนพื้นกรอบซุ้มเรือนแก้ว   ของกรอบประตูและหน้าต่างเหลืออยู่เพียงเล็กน้อย