Page 55 - 103 ปี เทพสตรี มหาวิทยาลัยเพื่อการพัฒนาชุมชนและท้องถิ่น
P. 55
เห็ด (mushroom) ในเมืองไทยมีหลายชนิด เช่น เห็ดถังเช่า
เห็ดหลินจือ เห็ดฟาง เห็ดไมตาเกะ เห็ดหัวลิง เห็ดกระถิน
บทน�าพิมาน ฯลฯ รวมทั้งเห็ดเยื่อไผ่ หรือ เห็ดร่างแห (Dictyophora
indusiata) เห็ดเยื่อไฝ่ ซึ่งในงานนี้จะขอใช้ค�าว่าเห็ดเยื่อไผ่ และเห็ดร่างแห ร่วมกันไปทั้ง 2 ค�า
ซึ่งมีถิ่นก�าเนิดอยู่ตามพื้นที่เขตร้อนชื้น เช่น ในประเทศไทยที่มักจะพบเจอแทบทุกภาคของ
ประเทศ มีชื่อสามัญในภาษาอังกฤษหลากหลายมาก ได้แก่ Bamboo mushroom, Bamboo
fungus, Veiled lady, Long net stinkhorn หรือ Basket stinkhorn ชื่อเหล่านี้ตั้งตามลักษณะ
เด่นที่เห็นทั่วไปของเห็ด เช่น เห็ดเยื่อไผ่ (Bamboo mushroom) เพราะต้องเพาะเห็ดบนเยื่อ
ไม้ไผ่ โดยน�าเอาไม้ไผ่มาท�าให้เปื่อยยุ่ย แล้วน�ามากองเพื่อใช้เพาะเห็ด หรือพบเห็ดชนิดนี้ในป่าไผ่
หรือชื่อที่เรียกว่า เห็ดร่างแห ( Veiled lady) หรือ (Long net stinkhorn) หรือ (Basket stink-
horn) เนื่องจากส่วนของหมวกเห็ดมีรูปร่างเหมือนกระโปรงหรือตะกร้าหรือสุ่ม ที่สานกันเป็น
ร่างแห เป็นต้น ส�าหรับประเทศจีนนั้นเป็นแหล่งก�าเนิดในการเพาะเลี้ยงเห็ดชนิดนี้ มีชื่อเรียก
หลากหลาย ได้แก่ เห็ดดางแห เห็ดวิญญาณถือร่ม เห็ดราชา เห็ดราชินี เห็ดราชาแห่งยา หรือเห็ด
ดอกไม้ ค�าว่า “Stinkhorn” ที่ใช้ต่อชื่อข้างท้ายของเห็ดสายพันธุ์นี้ บ่งชี้คุณลักษณะของเห็ด
เหล่านี้ว่ามีกลิ่นเหม็น เนื่องจากส่วนบนสุดของดอกท�าหน้าที่ผลิตสปอร์ที่เปรียบได้กับเมล็ดพันธุ์
ของเห็ด ส่วนบนสุดนอกจากจะผลิตสปอร์แล้วยังผลิตกลิ่นรุนแรงออกมาเรียกแมลงอีกด้วย ซึ่ง
แมลงเหล่านี้จะเป็นตัวช่วยในการกระจายพันธุ์ของเห็ดในธรรมชาติเป็น
เห็ดที่มีมีสรรพคุณทางยาและคุณค่าทางโภชนาการสูง เห็ดเยื่อไผ่ หรือเห็ดร่างแห มีทั้ง
สายพันธ์จีน และสายพันธ์ไทย ก่อนนั้นประเทศไทยได้มีการน�าเข้าเห็ดเยื่อไผ่แห้งจากประเทศ
จีนมาบริโภคภายในประเทศปีละไม่ต�่ากว่า 6,500 ตัน คิดเป็นมูลค่าไม่ต�่ากว่า 1,500 ล้านบาท
เห็ดเยื่อไผ่สายพันธุ์ไทยที่มีคุณภาพดีกว่าสายพันธุ์จีนในเรื่องของกลิ่นที่ดีกว่า ราคาขายของเห็ด
เยื่อไผ่ในท้องตลาดขายกิโลกรัมละ 3,000 - 5,000 บาท ขึ้นอยู่กับคุณภาพของเห็ด (กรมวิชาการ
เกษตร, 2562) เห็ดเยื่อไผ่สด 14 -16 กิโลกรัม ท�าเห็ดแห้งได้ 1 กิโลกรัม และหากประเทศไทย
สามารถส่งเสริมการเพาะเห็ดเยื่อไผ่สายพันธุ์ไทยบริโภคภายในประเทศ และส่งขายตลาดต่าง
ประเทศจะสามารถประหยัดเงินตราอย่างมหาศาลและเป็นการสร้างอาชีพใหม่ให้เกษตรกรไทย
มีรายได้ที่มั่นคงยั่งยืนในอนาคตเห็ดเยื่อไผ่ หรือเห็ดร่างแหมีประโยชน์ คือ เห็ดมีส่วนประกอบ
ของกรดอะมิโนที่ร่างกายสร้างเองไม่ได้ (essential amino acid) 7 ชนิด และพบสาระส�าคัญ
คือ สาร Phosphatidylcholine, สาร Dictyophorine A and B ซึ่งช่วยกระตุ้นนการท�างาน
ของเซลล์ประสาทและป้องกันโรคสมองเสื่อม และสารโฟลีฟีนอล (Polyphenol) ซึ่งเป็นสา
รส�าคัญในการต่อต้านอนุมูลอิสระ ในส่วนของสรรพคุณทางยา หากรับประทานเห็ดในระยะดอก
ตูมจะมีฤทธิ์เป็นยาชูก�าลังหรือยาโป้วได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้เมือกเห็ดยังมีคุณสมบัติในการ
บ�ารุงผิวพรรณ ลดการระคายเคือง เพิ่มความชุ่มชื้น ช่วยลดเลือนริ้วรอยก่อน เมือกหุ้มดอกเห็ด
54 < 103 ปี เทพสตรี มหาวิทยาลัยเพื่อการพัฒนาชุมชนและท้องถิ่น
