Page 37 - งานศิลปหัตถกรรม ลาวแง้ว บ้านหนองเมือง ลพบุรี
P. 37
มีขายโดยทั่วไปในทองตลาด ไมจําเปนตองจักสานเอง ผูชายที่ทํางานจักสานที่พบในการวิจัย
ครั้งนี้มีจํานวน 6 คน ซึ่งเปนผูสูงอายุทั้งสิ้นโดยมีอายุระหวาง 75-86 ป ในตําบลหนองเมือง
เหลือเพียงแค คุนลุงสุวรรณ ประกอบการเทานั้น ปจจุบันอายุ 86 ปเปนผูที่สืบทอดวิธีการทํา
เครื่องจักสานใหเห็นเปนตัวอยาง เพียงรายเดียว จากการสัมภาษณ ผูทํางานจักสานเหลานี้
พบวาไดเรียนรูและสืบทอดวิชาการจักสานมาจากบรรพบุรุษ บางครั้งเปนการแอบดูคนอื่นทํา
แลวทําตามที่เรียกวา ครูพัก ลักจํา หรือมีผูสอน เริ่มจากการทําตามและสานลายงายๆตามแบบ
แลวคอยๆพัฒนาเปนลวดลายที่ยากขึ้นตามลําดับ หลังจากชํานาญแลวสามารถคิดสรางสรรค
ดัดแปลงลวดลายดวยตนเองทําใหไดผลงานที่มีความสวยงาม แปลกใหม
เครื่องจักสานของชาวลาวแงวบานหนองเมือง จังหวัดลพบุรีที่พบมีดังตอไปนี้
22
28 29
1.1 กระบุง เปนภาชนะที่จักสานดวยไมไผเปนลวดลายตางๆ ใชสําหรับใสขาว ขาวโพด ถั่วงา
ใชตวงหรือโกย และใสของอื่นๆ
ภาพประกอบ ๓ กระบุงลายขิดและกระบุงครึ่งท่อน
ภาพประกอบ 3 กระบุงลายขิดและกระบุงครึ่งทอนของชาวลาวแงวบานหนองเมือง
รูปแบบ
ของชาวลาวแง้วบ้านหนองเมือง
กระบุงของลาวแงว มีลักษณะเปนรูปทรงกลมปากกวางประมาณ 30-40 เซนติเมตร กนมี
รูปทรงสี่เหลี่ยม และมีหูหอยตรงปากกระบุง 2 ขางเอาไวสําหรับรอยเชือกเพื่อใชหาบ ขนาดของ
กระบุงโดยทั่วไป รูปทรงจะแตกตางกันออกไปตามลักษณะของการใชงาน กระบุงขนาดใหญมีหู
รูปแบบ
รอยเชือกเพื่อใชหาบ ขนาดกลางใชในการตวงหรือโกย และกระบุงขนาดเล็กเรียกกระบุงครึ่ง
กระบุงของลาวแง้ว มีลักษณะเป็นรูปทรงกลมปากกว้างประมาณ
๓๐-๔๐ เซนติเมตร ก้นมีรูปทรงสี่เหลี่ยม และมีหูห้อยตรงปากกระบุง ๒ ข้าง
เอาไว้ส�าหรับร้อยเชือกเพื่อใช้หาบ ขนาดของกระบุงโดยทั่วไป รูปทรงจะ
แตกต่างกันออกไปตามลักษณะของการใช้งาน กระบุงขนาดใหญ่มีหูร้อยเชือก
เพื่อใช้หาบ ขนาดกลางใช้ในการตวงหรือโกย และกระบุงขนาดเล็กเรียกกระบุง
ครึ่งท่อนจะใช้ส�าหรับงานเบ็ดเตล็ดทั่วๆ ไป จากการสัมภาษณ์ผู้ชายสูงอายุ
จ�านวน ๖ คน ที่ท�างานจักสานพบว่ากระบุงที่ท�าใช้จะมีลักษณะคล้ายๆ กัน
ลวดลาย
การสานกระบุงของลาวแง้ว ส่วนใหญ่นิยมสานเป็นลายขิด ลายขัด
ลายสอง ลายสาม ลายขัดคือยกไม้ขัดกันไปตามแนวราบยกหนึ่งเส้นข่มหนึ่งเส้น
เพื่อให้ตาขัดกันท�าต่อเนื่องไปจนได้เป็นแผ่นกว้าง จากนั้นเหลาไม่ไผ่ให้หนาและ
แข็ง ๒ อัน เสี้ยมปลายทั้งสองด้านให้แหลม เพื่อเสียบเข้าไปในตอกที่สานไว้
ส่วนที่เป็นพื้นกระบุง จากนั้นจึงสานต่อไป ระหว่างสานก็ก็จะต้องบังคับให้
รูปทรงของพื้นตอกแคบกว้างตามที่ก�าหนด โดยเฉพาะส่วนที่ขึ้นมาจากพื้นจะบังคับ
ศิลปหัตถกรรมของชาติพันธุ์ลาวแง้ว จุติรัช อนุกูล