Page 107 - วารสารวัฒนเทพ (วารสารรายปี ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 เมษายน 2564 - มีนาคม 2565)

บทนำ
มนุษยทุกคนเกิดมาอยูรวมกันเปนกลุมสังคมมีการสรางวัฒนธรรมขึ้นมาในกลุม
สังคมของตนเอง เพื่อเปนเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจใหรูสึกอบอุน ปลอดภัย เปนที่ยึดมั่นและ
ยอมรับตอกันมาเปนเวลานาน เมื่อมนุษยเกิดการยอมรับในเรื่องใดเรื่องหนึ่งก็จะแสดงออก
ทั้งทางกายและใจ การยอมรับนับถือนี้ถือไดวาเปน “ความเชื่อ” ซึ่งมีทั้งความเชื่อทางศาสนา
ความเชื่อทางไสยศาสตร ความเชื่อที่เกี่ยวกับวิถีชีวิต ความเชื่อเรื่องผีสางเทวดา ฯลฯ ถือได
วาความเชื่อเหลานี้ปรากฏใหเห็นอยูทั่วไปในสังคมไทย
สังคมไทยถือเปนสังคมที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรมและผูกพันกับความเชื่อ
แตกตางกันไปใน แตละทองถิ่น โดยความเชื่อเปนสิ่งที่เกิดจากการยึดมั่นถือมั่นในสิ่งใดสิ่ง
หนึ่ง เพื่อเปนเครื่องยึดเหนี่ยวในการดำรงชีวิต ถึงแมวาโลกปจจุบันจะมีวิทยาการที่กาวหนา
ไปมากแลวก็ตาม แตเราก็พบวามนุษยยังมีความเชื่อในสิ่งที่ไมมีเหตุผลหรือเชื่อในสิ่งที่จะหา
หลักฐานมาพิสูจนใหเห็นจริงไดยากอีกเปนจำนวนมาก (สุนันท อุดมเวช, 2524, หนา 114)
ในสังคมชนบทมีความเชื่อในเรื่องตาง ๆ ที่มีอิทธิพลในการกำหนดพฤติกรรมของคนในสังคม
โดยเฉพาะความเชื่อเกี่ยวกับผีสางเทวดา แมวาคนไทยสวนใหญจะนับถือพุทธศาสนาแต
ความเชื่อในเรื่องผีสางเทวดาก็ไดรับการยอมรับนับถือมาชานาน มีการผสมผสานระหวาง
ความเชื่อทางศาสนา ไสยศาสตร ผี วิญญาณ และอำนาจเหนือธรรมชาติ ที่นักวิชาการเคย
อธิบายวาความเชื่อแบบพุทธและผีดำรงอยูดวยกัน ความเชื่อเรื่องผีสางเทวดาที่ปรากฏใน
สังคมไทยมีทั้งที่ใหคุณและใหโทษ ผีที่ใหโทษจะเปนผีที่อันตรายตอคน ตองมีการเซนไหวเพื่อ
ขอขมา สวนผีที่ใหคุณจะเปนผีที่คอยคุมครองปกปองพิทักษบานเมือง ชวยรักษาคนใหหาย
จากการเจ็บปวย ตลอดจนชวยดลบันดาลใหสมความปรารถนา ซึ่งคนไทยไดยึดมั่นและ
ยอมรับในการอยูรวมกับความเชื่อนี้มาตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน (สนิท สมัครการ, 2539,
หนา 124)
นางตะเคียนหรือเจาแมตะเคียน เปนความเชื่อทองถิ่นที่ชาวบานเชื่อวาตนไมใหญ
จะมีรุกขเทวดาอาศัยอยู ในคัมภีรธัมมปทัฏฐกถาถือวารุกขเทวดาอยูจำพวกเดียวกับพระภูมิ
ซึ่งรุกขเทวดา หรือ รุกขัฏฐะเทวดา เปนเทวดาที่อาศัยอยูบนตนไมบนสวรรคชั้นที่ 1
(จาตุมหาราชิกา) รุกขเทวดาแบง ออกเปน 2 พวก คือ พวกหนึ่งมีวิมานอยูบนยอดตนไม
(รุกขวิมาน) หรืออยูบนกิ่งกานของตนไม (สาขัฏฐวิมาน) อีกพวกหนึ่งไมมีวิมานแตอาศัยอยูใน
ตนไม เชื่อกันวารุกขเทวดา คือวิญญาณของมนุษยที่ทำความดีไมสมบูรณ จึงไปสิงอยูในตนไม
ความเชื่อนี้ปรากฏอยูในเรื่องไตรภูมิตามคติพุทธศาสนา และในพุทธประวัติ ซึ่งมีการอธิบาย
ชนิดของเทพและเทวดาที่อาศัยอยูในสวรรค และเมื่อกลับมาพิจารณาเรื่องเทวดาที่อาศัยอยู
ในตนไม ก็อาจพอจะสันนิษฐานไดวาในวัฒนธรรมทองถิ่นของไทย ชาวบานจะมองวาตนไม
ใหญ โดยเฉพาะตนตะเคียน คือที่สิงสถิตของรุกเทวดาที่เปนเพศหญิง (ฑีฆา โยธาภักดี,
และคนอื่น ๆ, 2562, หนา 194) ความเชื่อทางวัฒนธรรมไดผสานกับการอธิษฐานโชคลาง

99